Karbon Ayakizi

Karbon ayakizi Birleşik Krallık Karbon Güvenliği (UK Carbon Trust) tarafından kişiler, organizasyonlar, olaylar ve ürünler yüzünden dolaylı veya doğrudan oluşan Karbon Salınım Emisyonlarının ölçümü için tanımlanmıştır.

Ayakizi, Karbon Salınımı Emisyonları Kyoto Protokolü’nde altı madde olarak dikkate alınmaktadır: karbondioksit (CO₂), metan (CH₄), Nitrojenoksit (N₂O), hidroflorkarbonlar (HFCs), perflorkarbonlar (PFCs), ve sülfürhekzaflorüd (SF₆).

Birleşik Krallık’ta karbon ayakizi ton/karbondioksit eşitliği ile ölçülür. Ton/Karbondioksit değişik karbon gazı salınımlarının karşılaştırılmasına olanak sağlamaktadır. Bu birim bahsedilen 6 değişik gazın 100 yıllık ısıtma potansiyeli ile çarpılması ile elde edilir.

Birleşik  Krallık iki tip karbon ayakizi tanımlamaktadır:

1. Organizasyonel karbon ayakizi; bir organizasyonun binalarının, endüstri komplekslerinin ve şirket araçlarının aktivitelerinden kaynaklanan emisyonlar.

2.   Tüm kullanım ömrü ve üretimi boyunca bir ürünün yeniden kullanımı, geri dönüşümü veya imhası esnasında ortaya çıkan emisyonlar.

Lakin bu aynı zamanda inşaat mühendisliği yapısında ele alınabilir ve geosentetiklerin kullanıldığı sürdürülebilir kalkınma özellikleri ile geosentetiklerin kullanılmadığı konvansiyonel olmayan çözümlerin karşılaştırılmasında kullanılabilir. Alternatif tasarımların ve inşaat tekniklerinin karbon ayakizi üzerindeki etkisinin anlaşılması inşaat mühendisliğinde geosentetiklerin avantaj sağlayıp sağlamayacağının kontrol edilmesini sağlayabilir.

Alternatif tasarımın karbon ayakizinin ve inşaat tekniğinin potansiyelini anlamak için çeşitli yöntemler vardır. UK’de  WRAP tarafından geosistemlerin (kompozit çalışma sistemleri veya geosentetik içerenlerin) daha geleneksel olan ve betonarme – çelik kullanılan sistemlere göre faydalı olup olmadığı araştırıldı. Çalışmanın amacı geosistem-tabanlı çözümlerin geleneksel tasarımlardan daha az karbon salınımına sebep olup olmadığının incelenmesi için yapıldı. Bünyesel karbon ( veya karbondioksit) inşaat mühendisliği uygulamalarında kullanılan malzemelerin taşınması ve üretiminden kaynaklanan kümülatif enerjinin ve karbon emisyonlarının ölçüsüdür. Betonda bulunan bünyesel karbon mesela; çimento ve agrega bileşenlerinin betonla gerçekleştirdiği özümleme, işleme ve ulaştırma işlemleri ile araziye ulaştırılmasından kaynaklanmaktadır.

WRAP araştırması çeşitli inşaat mühendisliği projeleri için geleneksel yöntemlerle üretilen ve geosentetiklerin kullanıldığı projeleri karşılaştırmaktadır. WRAP raporunda verilen örnekler Tablo 1’de anlatılmaktadır.

Tablo 1

TANIMLAR	CO2 azalımı
	Atık	Dolgu	Yapı	Toplam
1.Çevresel set Orijinal tasarım: Taş getirilmesi ve ağırlık sepeti sistemi Geosentetik tasarım: Saha zemininde güçlendirilmiş zemin kullanımı	100%	67%	96%	87%
2.Yol set Orijinal tasarım: Ayakizini azaltmak için taş getirilmesi Geosentetik tasarım: Saha zemininde güçlendirilmiş zemin kullanımı	58%	36%	Artış	31%

Ürünlerin karbon ayakizi BSI-Karbon Güvenliği- Gıda ve Çevre Departmanı tarafından hazırlanan PAS 2050 (Ref 4) metodu ile hesaplanmıştır.

PAS 2050 karbon ayakizi hesaplamasında temel teşkil etmektedir. Metodoloji ile üretim, modifikasyon, ulaştırma, depolama, kullanma, servis etme, geri dönüşüm veya imha süreçleri için emisyonları hesaplamaktadır.

Ölçümler tedarik zincirinin temel kaynaklarının tanımlanmasını, emisyon azalımı ve düşük karbonlu ürünlerin geliştirilmesi için kullanılmaktadır. Ölçümler aynı zamanda inşaat mühendisliği uygulamalarında geosentetik malzemelerin kullanıldığı veya kullanılmadığı durumların karşılaştırılmasını sağlamaktadır.